Christiane van den Berg

Supervisie

Wat gebeurt er eigenlijk in supervisie?

Wat in supervisie gebeurt, dat laat zich misschien illustreren aan het rechtsstaande gedicht van Willem Hussem:

‘Zet het blauw van de zee tegen het blauw van de hemel…’

Supervisie is op een heel persoonlijke manier leren van ervaringen die je raken in je werk. Je concrete ervaring vormt het vertrekpunt en die ervaring wordt systematisch verkend. Dat kan op tal van manieren en niveaus en het is erop gericht dat je voor jezelf een goed beeld schetst van de specifieke context en van je eigen handelen daarin. Je zet het blauw van de zee tegen het blauw van de hemel…

‘… veeg er het wit van een zeil in…’

Hier gebeurt iets nieuws. Een kleine witte veeg. In supervisie zet je kleine witte veeg bijvoorbeeld door in een werkvorm bewust te luisteren naar je lijf. Door te werken met verbeelding en verlangen. Door contact te zoeken met wat je inspireert en voedt. Door stil te worden. Met andere woorden: je doet iets, actief en bewust, dat je helpt om ontvankelijk te worden (vgl. De Ronde, 2019).

‘…en de wind steekt op’

Dat er iets gebeurt, dat er opeens wind is en dat er beweging ontstaat, dat heb je niet in de hand. Inzicht of inspiratie zijn immers niet maakbaar. Maar je maakt het wel mogelijk. Door het blauw van de zee tegen het blauw van de hemel te zetten. Door die ene witte veeg te zetten… In het vertrouwen dat het gaat waaien.

Praktisch van den berg supervisie

En dan?

Hoe ga je nu verder? Wat betekent je inzicht voor je handelen? Wat doe je met de ruimte die je ervaart? Hoe groot de thema’s ook zijn die aan de orde komen, supervisie keert ook weer terug naar de concrete situatie.

En op de lange termijn? Het leven en het werk zijn vaak rommelig. En die rommeligheid en complexiteit keren ook weer terug. Ook na momenten van inzicht en wind. Toch kun je iets van die ervaring vasthouden. Je kunt blijvend veranderen. En je kunt je zelf gaan oefenen in deze beweging van actieve verkenning en van actieve ontvankelijkheid. Als een vorm van leren is supervisie immers gericht op duurzaamheid. Je wordt je eigen supervisor.

Pastorale supervisie

Pastorale supervisie, of, nauwkeuriger geformuleerd, supervisie voor levensbeschouwelijke professionals, is allereerst ook gewoon supervisie. Wat ik hierboven zeg over supervisie, dat kenmerkt ook pastorale supervisie en de eigen kleur die ik aan mijn supervisie geef, die heeft mijn pastorale supervisie ook.

Wat is dan het eigene van supervisie voor mensen in levensbeschouwelijke beroepen? Voor mensen voor wie de geestelijke dimensie van het bestaan centraal staat in hun werk? Voor mensen dus die predikant zijn of imam, geestelijk verzorger met een zending of institutioneel niet gebonden, pastor of kerkelijk werker of nog iets anders? Ik noem drie aspecten.

Allereerst beschikken pastoraal supervisoren over grondige en bereflecteerde kennis van de contexten waarin mensen in levensbeschouwelijke beroepen werken. Wat betekent het om in een tijd van secularisatie leiding te geven aan een geloofsgemeenschap? Of om misschien wel de enige betaalde kracht te zijn te midden van vrijwilligers? Hoe ga je om met verwachtingen? Met diversiteit? Met machteloosheid? Hoe balanceer je in de dagelijks werk verantwoordelijk én vrij tussen afstand en nabijheid? Hoe blijf je in contact met je bronnen? Hoe positioneer je je op het breed uitwaaierende veld van zingeving en spiritualiteit? En hoe in de instelling waaraan je verbonden bent? Zomaar een greep uit de mogelijke vragen waar mensen in levensbeschouwelijke beroepen mee te maken hebben. Pastoraal supervisoren zullen de vragen niet voor je beantwoorden. Zij begeleiden je bij het zoeken naar je eigen antwoorden en naar je eigen manieren om deze vragen te leven en om ermee om te gaan.

Ten tweede zijn er tal van grote en kleine werkvormen die geschikt zijn om mensen in levensbeschouwelijke beroepen te helpen reflecteren op hun specifieke context en op de manier waarop zij in hun werk staan en willen staan.

Ten slotte vindt pastorale supervisie expliciet plaats in een spiritueel kader. Wie pastorale supervisie ontvangt, brengt ook de eigen spiritualiteit mee in het gesprek. Ervaringsleren, leren waarbij alles mee mag doen, is ook leren in verbinding met de eigen bronnen en gericht op contact met eigen bronnen in datgene wat raakt aan de uitoefening van het werk.

Benieuwd naar een voorbeeld? Of op zoek naar meer achtergrond? Kijk dan naar het artikel Onderweg naar Emmaüs. Hier schets ik, aan de hand van een verhaal uit mijn eigen levensbeschouwelijke traditie, een beeld van wat pastorale supervisie voor mij is en zou kunnen zijn.

Christiane van den Berg Pastorale Supervisie

Begeleide intervisie

Intervisie is een vorm van deskundigheidsbevordering, die mensen helpt om zichzelf in hun werk beter te verstaan en met meer vrijheid te kunnen handelen. Dit gebeurt door in kleine groepen van vakgenoten regelmatig en op een gestructureerde manier werkervaringen te bespreken. Met behulp van anderen reflecteer je op de ingebrachte situatie en context en op je eigen handelen hierin. Je leert van het meedenken en van de vragen van anderen én je leert door een ander te helpen zichzelf in de eigen context te verstaan. Afhankelijk van de wensen en van de aard van de groep zijn er tal van verschillende methoden die de reflectie ondersteunen.

Willen jullie dit gesprek met elkaar laten begeleiden? Structureel of tijdelijk? En herkennen jullie als intervisiegroepje je in het soort werk dat ik hier  beschrijf? In het rijke en uitdagende werk met mensen? Als supervisor ben ik toegerust om jullie groep te begeleiden.

Lezingen – Trainingen – Gastlessen

In 2015 promoveerde ik op een onderzoek naar geloofsgemeenschappen die met seksuele grensoverschrijding in een pastorale relatie zijn geconfronteerd. Het blijkt dat mensen die grensoverschrijding ervaren – de primaire slachtoffers – vaak uitsluiting uit de gemeente ervaren. Hoe komt dat? Wat precies zijn hun ervaringen? En wat speelt hier allemaal een rol? Op deze vragen zocht ik in dit onderzoek een antwoord. Bijzonder aan dit onderzoek is de heel actieve rol die verschillende onderzoeksparticipanten spelen. Wil je meer lezen over dit onderzoek?

Tijdens en na dit onderzoek heb ik in verschillende contexten bijgedragen aan deskundigheidsbevordering als het gaat om inzicht in de gevolgen van seksuele grensoverschrijding in pastorale relaties en als het gaat om op een zo goed mogelijke manier omgaan met de gevolgen en om het voorkomen van uitsluiting van de getroffenen.
Denk je dat ik misschien ook iets voor jou of voor jouw organisatie kan betekenen? Neem contact met mij op, dan gaan wij jouw of jullie wensen samen verkennen.